Rol Modellerden Yenilerini Yaratmak

Çocuk oyunlarına dikkat ettiniz mi ? Cocuklar oynarken çevrelerindeki insanların  davranışlarını taklit ederler. Eskilerin deyimiyle söylecek olursak : “Çocuk gördüğünü yapar”

Örneğin;  çocuk doktorculuk oynuyorsa  kendi gittiği çocuk doktorunu, evcilik oyunlarında anne-babasını, öğretmen ile ilgili oyunlarda öğretmenini taklit eder. Çocuğa, öğretmeninin nasıl davrandığını öğrenmek isterseniz oyunlarına dikkat etmeniz yeterli. Sonra çocuk büyüdükçe yaşantısındaki kişiler artmaya başlar, artık hayatı boyunca karşılaştığı doktorlar, öğretmenler, gözlemlediği anne-babalar çeşitlenmeye  başlar ve çocuğun  verdiği reaksiyonlar gözlemlediği tek bir kişiyi göstermemeye başlayacağı gibi, artık bu guruplardan farklı kişileri taklit edebilecek ya da sentezleyebilecektir.

Dünyaya gelen bebekler  zamanla bulundukları ülkenin dilini öğrenir, hatta bulundukları coğrafyanın şivesini alırlar. Bunu doğumdan itibaren başlayarak duyarak, gözlemleyerek kendi kendilerine yaparlar, bir şekilde çevrelerini taklit ederler.

Drama eğitimi aldığım sırada, anne rolü aldığım bir oyun içerisinde bilinçsizce yaptığım bir davranışın

sonradan  anneme ait olduğunu hayretle  fark etmiştim.

İş hayatında da birçok insanı bilinçli ya da bilinçsiz olarak örnek alırız. İş hayatına yeni başlamış bir genç  ilk çalıştığı yöneticisinden iş hayatını öğrenmeye başlar, henüz karşılaştırabilecek kimse olmadığı için onun davranışlarını alır, rol model olarak kabullenir, tecrübelendikçe farklı yöneticilerle çalıştıkça o da tabii ki sentezlemeye başlar, her yöneticiden yeni birşeyler öğrenmeye kendince olumlu bulduğu özelliklerini almaya başlar. Mükemmeliyetçi bir yöneticiden işini hatasız ve dikkatli yapmayı, ikili ilişkileri iyi bir yöneticiden iletişim kurmayı öğrenmesi gibi. Bu nedenle farklı yöneticilerle çalışmayı, hep faydalı bulmuşumdur. Burada iş, yöneticiyi örnek almaya gelince hep iyi yöneticilerden bahsedilir. Fakat herşeye biraz da olumlu tarafından bakmayı sevmemden midir bilemem ama  kötü  yönetici ile çalışmanın da bazen iyi tarafları var elbette.  Örneğin :  İşine pek dikkat  göstermeyen bir yönetici ile birlikte çalışıyorsanız, işinizde sorun çıkmaması  adına çok daha dikkatli ve detaycı olarak onu tamamlamak  zorunda kalabilirsiniz.Bu durum o dönem için belki sizi üzebilir hatta yorabilir fakat sonrasında bu durum sizi çok daha çabuklukla ve sağlam iş yapan kişi haline getirebilir.İşin başka tarafından bakacak olursak da kötü diye nitelediğimiz yönetici davranışlarının  sizde bıraktığı izlenim ve uyandırdığı kötü duyguları hissederek, bir başkasında bırakacağı etkiyi kendinizde test ettiğinizden bir başkasına yapmayacağınızdan eminim. Aslında sözün kısası  iyi yöneticiden “ne yapmamız”  gerektiğini, kötü yöneticidense “ne yapmamamız” gerektiğini öğreniriz. Kötü yönetici olmak gibi bir isteğiniz varsa o  başka mesele tabii.

Çok kemikleşmiş şirketlerde yönetici davranışlarının hemen hemen aynı olduğunu  ve yönetim tarzlarının   birbirine çok benzediğini görebiliriz. Bu şirketler genelde dışarıdan tecrübeli çalışan almayıp, yeni mezun gençleri  içeriden  yetiştirmeyi tercih eden şirketler. Yönetici profillerine baktığımızda aynı davranış kalıplarının olduğunu ve bu kalıpların miras gibi diğer genç çalışanlara geçtiğini görebiliriz. Öyle ki yeni yetişmiş gençler başka bir işyerinde çalışmamış oldukları için kıyaslama yapmak gibi bir şansları olmadığından şirket içerisindeki yöneticileri rol model olarak alacak ve bu davranışlar sentezlenmeden yeni yetişen yöneticilere aktarılacaktur.Örnek olarak şirkette otoriter yönetici modelinin benimsenerek, usta çırak öğretisi içerisinde aynen devam etmesi. Oysa artık hepimiz biliyoruz ki  aynılaştırmak kurum içi körlüklere ve değişim karşısında dirence ve zayıflığa neden olmaktadır.

Çocukken yapılan taklitler zaman içerisinde biz büyüdükçe gözlem sayısının artması ile birlikte sentezlenerek  daha iyi modellerin ortaya çıkmasını sağlamaktadır.Unutulmamalı ki daha iyiyi yakalamak,  gözlemlerin artarak iyi sentezlenmesinden geçmekte.